İHRAÇ KAYITLI TESLİMLERDE UYGULAMADA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN SORUNLAR

KDV Kanununun 11/1 maddesine 3297 sayılı Kanunla eklen (c) bendi hükmüyle, “İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu teslimlerle ilgili olmak üzere uygulamaya yön veren 27, 87, 91, 98, 99 ve 104 sayılı KDV Genel Tebliğleri mevcuttur.

Yukarıda yapılan açıklamalar ihraç kayıtlı teslim rejiminin çerçevesine çizmekle beraber mükelleflerin uygulamada sıklıkla karşılaştıkları problemlere başlıklar halinde yer verilmiştir.

1 - SATICININ İHRAÇ KAYITLI TESLİME KONU MALLARIN İMALATÇISI OLMASI

Yukarıda belirtildiği üzere 11/1-c maddesinin uygulanabilmesi için en önemli şartlardan biri, ihraç kaydıyla malı teslim edenin imalatçı olması ve ihraç kaydıyla teslim edilen malın da bu imalatçı tarafından üretilmiş olan veya bu imalatçı tarafından üretilmiş sayılan mal olmasıdır. İhraç kaydıyla mal teslim edebilecek imalatçıların belirlenmesinde 6948 sayılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca yapılan imalatçı tanımı esas alınarak 27 Seri No’lu KDV Genel Tebliği uyarınca belirlene usul ve esaslar dikkate alınacaktır.

Buna göre bir mükellefin imalatçı sayılabilmesi için;

1. Sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesini haiz olması,

2. Sanayi Odası, Ticaret Odası ve Esnaf ve Sanatkar Derneklerine kayıtlı bulunması,

3. İmalat işinde en az 5 işçi çalıştırması, (99 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile kaldırıldı.)

4. Sanayi sicil belgesinde yer alan üretim konusunda gerekli araç parkına sahip olması,

5. Bu şartları topluca taşıyan imalatçıların kendi üretimine ilave olarak aynı zamanda fason imalat da yaptırmaları halinde,

a) Fason imalatı sadece, sanayi sicil belgesinde yazılı üretim dallarında yaptırmaları,

b) Fason olarak yaptırılan imalatta işin riskini ve organizasyonu üstlenmeleri,

c) Fason olarak imal ettirilen mallarla ilgili ham madde ve yardımcı maddeleri temin etmeleri, gerekmektedir.

İmalatçı tanımında yapılan bu düzenlemeye göre, imalatçılarca ihraç kaydıyla ihracatçılara yapılacak teslimlerde aşağıda belirtilen usul ve esaslara göre işlem yapılacaktır.

1. Sanayi veya Ticaret Odası İle Esnaf ve Sanatkar Derneklerine Kayıtlı Olup, Sanayi Sicil Belgesi Olanlardan Bizzat Üretim Yapanlar:

Katma Değer Vergisi Kanununun 11/1-c maddesinde yazılı tecil - terkin uygulamasından, makina ve teçhizatını kullanmak suretiyle bizzat üretim yapan kuruluşlardan;

i - Sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesi olan,

ii - Sanayi Odası, Ticaret Odası veya Esnaf ve Sanatkar Derneklerine kayıtlı bulunan,

iii - İmalat işinde en az 5 işçi çalıştıran, (99 Seri No.lu KDV Genel Tebliği ile kaldırıldı.)

iv - Sanayi sicil belgesinde yer alan üretim konusunda gerekli araç parkına sahip olan, imalatçılar yararlanacaktır.
 
Bu şartlara sahip olan imalatçılar, ihraç kaydıyla ihracatçılara mal teslim ettikleri dönemde ve bir defa olmak üzere "Sanayi Sicil Belgesi" ve Sanayi veya Ticaret Odasına veya Esnaf ve Sanatkar Derneklerine üyelik belgesinin noterce onaylı birer örneğini, verecekleri katma değer vergisi beyannamesine ekleyeceklerdir.

Sanayi sicil kaydı ve sanayi sicil belgesinde herhangi bir değişikliğin olması veya imalatçı niteliğinin kaybedilmesi hallerinde, bu durum, vergi dairesine en geç 15 gün içinde bildirilecektir.

2. Yukarıda Belirtilen Şartları Taşıyan İmalatçılardan, İşletme Organizasyonunu ve İşin Riskini Üstlenerek, İhraç Edilen Nihai Ürünün İmalat Safhalarının Bir Bölümünü Fason Ücreti Ödeyerek Başka Firmalara Yaptıranlar:

Sanayi ve Ticaret Bakanlığının yaptığı tanım kapsamına giren imalatçılardan, ihraç edilen nihai ürünün imalat safhalarından bir bölümünü bizzat yapan, diğer imalat safhalarını ise ham ve yardımcı maddelerini sağlayacak işin riskini ve işletme organizasyonunu üstlenip, başka firmalara fason ücreti karşılığında yaptıran mükellefler de imalatçı sayılacaklardır.

3- İHRAÇ KAYITLI TESLİMLERDE GÜMRÜK BEYANNAMESİNDE İMALATÇI BİLGİLERİNE YER VERİLMEMESİ

27 Seri No.lu KDV Genel Tebliğinin (A/8) bölümünde yapılan açıklamalara göre, terkin işleminin yapılabilmesi için, imalatçılar tarafından ihraç edilmek üzere teslim edilen malın, ihraç edildiğini gösteren gümrük beyannamesinin vergi dairelerine ibraz edilmesi zorunludur.

Gümrük beyannamesi üzerinde imalatçı firma bilgilerinin kaydedilmesine münhasır bir alan yer almadığından ihracatçılar tarafından gümrük idarelerine imalatçı isimlerinin yer aldığı listelerin ibraz edildiği, gümrük idarelerinin listedeki mükelleflerin ihraç edilen malın imalatçısı olup olmadığını tespit imkanının bulunmaması ve gümrük mevzuatında da açık bir hükmün yer almaması nedeniyle listeleri onaylamadıkları anlaşılmaktadır.

Bu husus göz önüne alınarak ihraç kaydıyla teslimlerle ilgili terkin ve iade işlemlerinde aşağıdaki şekilde hareket edilmesi uygun görülmüştür.

İmalatçılar ihraç kaydıyla teslim ettikleri malların ihraç edildiğine dair ihracatçı firmadan onaylı bir yazı alacaklardır. Bu yazıda;

- ihracata ilişkin gümrük beyannamesinin tarihi ve sayısının,

- belgeyi talep eden imalatçının; adı, soyadı veya unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, ihraç kayıtlı teslim edilen mala ilişkin fatura veya benzeri belgenin tarihi, numarası, mal veya hizmetin cinsi, miktarı, bedeli, katma değer vergisi oranı ve hesaplanan katma değer vergisi tutarının, gösterilmesi gerekmektedir.

4- İHRAÇ KAYITLI TESLİMDE 3 AY SÜRE İLE İLGİLİ BİLGİ

İmalatçılar tarafından ihracatçılara “ihraç kaydıyla” teslim edilen malların ihracat işlemleri KDV kanunun 11/1-c maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; ihraç edilmek üzere ihracatçılara yapılan teslimler üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisinin ihracatçılar tarafından ödenmemesi, ödenmeyen bu verginin de imalatçılar tarafından ilgili dönem beyannamesinde tecil ve ihracatın gerçekleşmesini müteakip terkin edilmesi öngörülmüştür. Söz konusu malların ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi halinde tecil edilen vergi terkin olunur. Eğer ihracatçı 3 ay içinde ihracatı yapmazsa tecil edilen KDV, gecikme zammıyla birlikte “imalatçıdan” istenir. Mücbir sebep veya sair hallerle ihracat yapılamamışsa, süre bitiminden itibaren 15 gün içinde başvurması halinde ihracatçıya bağlı olduğu vergi dairesi tarafından 3 aya kadar ek süre verilebilir. İhracat, mücbir sebeplerle süresinde yapılamamış, ancak verilen ek sürede yapılmışsa, tecil edilen vergi için sadece tecil faizi uygulanır.

Mücbir sebep halleri Vergi Usul Kanunu’nun 13.maddesinde sayılmıştır.

-   Vergi ödevlerinden herhangi birinin yerine getirilmesine engel olacak derecede ağır kaza, ağır Hastalık ve tutukluluk.

-   Vergi ödevlerinin yerine getirilmesine engel olacak yangın, yer sarsıntısı ve su basması gibi afetler.

-    Kişinin iradesi dışında vukua gelen gaybubetler.

-    Sahibinin iradesi dışındaki sebepler dolayısıyla defter ve vesikalarının elden çıkmış bulunması.

İhracatın gerçekleşmeyip malların imalatçıya iade edilmesi durumunda; ihracatçılar, imalatçılara iade edilen mallara ilişkin iade faturası düzenleyecekler ve bu faturada katma değer vergisini göstereceklerdir. Bu vergi, malın iade edildiği dönem beyannamesinde ihracatçı açısından hesaplanan katma değer vergisi olarak beyan edilecek, imalatçı açısından ise indirilecek vergi olarak gösterilecektir. Ayrıca alış faturasında gösterildiği halde ihracatçı tarafından indirim konusu yapılmayan KDV’ ninde, iade faturası ile beraber indirim konusu yapılması gerekir. 

Adalet KİLCİ
Denetçi